Materiaalkunde scheerwol: Hoe duurzaam is scheerwol?

Wij stellen hoge eisen aan de materialen van herfst- en winterkleding. Ze moeten ons beschermen tegen kou en gure wind, vocht afstoten, slijtvast zijn en bovendien gemakkelijk te onderhouden. Als je rondkijkt naar de wintermode, valt op dat veel jassen en jacks, truien, mutsen, sjaals en dekens zijn gemaakt van scheerwol. Waarom dit materiaal?

Wat is het verschil tussen wol en scheerwol?

Om te beginnen: niet alle wol is hetzelfde. Of een product van wol of zuiver scheerwol is gemaakt, maakt verschil in kwaliteit. Zuivere scheerwol is de vacht van pas geschoren schapen. Bovendien mag volgens de warenwet textielproducten op het etiket alleen onbehandelde wol van levende dieren als scheerwol worden aangegeven.

Van welke dieren komt scheerwol?

Schapen behoren samen met geiten tot de oudste landbouwdieren van de mensheid. Aanvankelijk diende de schapenhouderij alleen voor de vleesproductie. Pas later besefte men de waarde van de haarvacht voor wolgebruik. Er wordt gezegd dat het meer dan 5000 jaar oud is. In het begin werd het haar geplukt of verzameld, maar later ging men over tot scheren. Tegenwoordig komt de scheerder naar de boerderij met een elektrische scheermachine. Het schapenhaar was oorspronkelijk grof en ruig. Pas na eeuwenlang fokken hebben zich schapen met fijn, gemakkelijk te verwerken wollig haar kunnen ontwikkelen.

Welk schapenras levert de beste kwaliteit scheerwol?

Afhankelijk van het schapenras, waarvan er volgens het Landelijk kennisnetwerk van houders van boerderijdieren wereldwijd 900 zijn (in Nederland naar verluidt zo’n 70), verschilt de scheerwol qua kleur en vezelstructuur. Het merinoschaap levert de beste kwaliteit. De wol is zeer fijn, kortvezelig, sterk gekroesd en bijzonder zacht. De beste merinokwaliteit wordt geleverd door schapen uit Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Amerika en Zuid-Afrika.

Welke landen zijn de belangrijkste wolproducenten?

Wol is een belangrijke economische factor: jaarlijks wordt in bijna 100 landen wereldwijd 2,2 miljoen ton wol geproduceerd. De meeste wol voor textiel in ons land komt uit andere landen. Omdat de klimatologische omstandigheden voor de dieren en de kwaliteit van de wol daar beter zijn, hebben Australië en Nieuw-Zeeland zich ontwikkeld tot de grootste wolproducenten ter wereld. Samen met China zijn zij goed voor 50% van de wereldwijde productie van schapenwol. Andere belangrijke producerende landen zijn Zuid-Afrika, India, Argentinië, Uruguay, Soedan, Iran en Groot-Brittannië.

Hoe is het met de wolproductie in Nederland gesteld?

Schapen worden in Nederland hoofdzakelijk gehouden voor melk, vlees of ze worden als grazers ingezet voor natuurbeheer. In 2021 is ongeveer 1.500 ton wol door ca. 860.000 schapen in Nederland geproduceerd. Helaas is de wol weinig waard en wordt als bijproduct of restafval gezien, zeker sinds China de deuren heeft gesloten voor wol uit Europa. Het Hollands Wol Collectief gaat daar tegenin en heeft zich als doel gesteld, door middel van verschillende projecten, de Nederlandse wol weer een hoogwaardige toepassing te geven.  

Welke positieve materiaaleigenschappen heeft scheerwol?

Dierlijke vezels zoals scheerwol bestaan uit eiwitvezels die sterk lijken op de menselijke huid. Ze zijn zacht, temperatuurregulerend, isolerend, brandvertragend en vuil- en waterafstotend. Omdat de gekroesde vezels luchtkussentjes vormen, heeft scheerwol uitstekende warmtevasthoudende eigenschappen. Deze eigenschap wordt vaak gebruikt voor jassen en dikke truien. Functioneel ondergoed wordt meestal gemaakt van de bijzonder zachte, ademende merinowol.

De natuurlijk hernieuwbare grondstof wol is veelzijdig, duurzaam en milieuvriendelijk. Wol heeft een hoog gehalte aan het natuurlijke wolvet lanoline dat huidverzorgende en ontstekingsremmende eigenschappen zou hebben. Wollen kleding in biologische kwaliteit vind je in onze online shop.

Hoe duurzaam en diervriendelijk is scheerwol?

Het hangt ervan af waar de scheerwol vandaan komt, hoe deze wordt verwerkt en hoe hij verder is behandeld. De hoogste en meest duurzame kwaliteit wordt geleverd door 100 procent zuivere biologische scheerwol van inlandse schapen uit gecontroleerde biologische veeteelt (g.b.v.). Het g.b.v. keurmerk betekent dat de dieren worden gehouden volgens de richtlijnen van de biologische landbouw. Deze schrijven onder meer voor dat de dieren met vrije uitloop en op grasland moeten worden gehouden. Genetisch gemanipuleerd voer en pesticiden zijn niet toegestaan en het gebruik van geneesmiddelen is sterk beperkt. Mulesing is niet toegestaan.

Wat is “mulesing”?

Dit proces is zeer omstreden en wordt in Australië nog steeds als wijdverbreid toegepast. Om zoveel mogelijk merinowol te verkrijgen, worden schapen gefokt met een bijzonder groot aantal huidplooien. De bromvlieg, aangetrokken door ontlasting en urine, legt eitjes in de achterste huidplooien van het merinoschaap. Zodra de maden uitkomen gaan deze het schaap aanvreten. Om dit te voorkomen worden bij het schaap huidplooien weggesneden rond het gebied van de anus dat gevoelig is voor parasieten. Dit gebeurt meestal zonder verdoving of pijnstillers. Het beschadigde weefsel vormt littekenweefsel en wordt glad en rimpelloos. Er groeit geen wol meer op.

De Australische boeren hadden in 2004 toegezegd dat ze in 2010 zouden stoppen met mulesing, maar dat is niet gebeurd. De alternatieven voor mulesing, bijvoorbeeld medicatie (duurder) of schapen met minder huidplooien (lagere opbrengst), zorgen voor angst voor minder inkomsten. Talrijke initiatieven voeren nu wereldwijd actie tegen deze procedure, die dierenleed veroorzaakt. Let daarom bij het kopen van merinowol op het label “mulesing-free”.

Opmerking: Waschbär zet zich ook in voor dierenwelzijn en gebruikt daarom alleen mulesing-vrije wol. Daarnaast gebruiken we voor de meeste producten biologische wol.

Hoe ontstaat uit scheerwol textiel?

Meestal in het voorjaar komt de scheerder de schapen van hun wol ontdoen. Na het koude seizoen zijn de vezels langer en sterker en dus van bijzonder hoge kwaliteit. Bij het scheren is het belangrijk om het vlies zo mogelijk in één stuk af te scheren. De wol is van verschillende kwaliteit, afhankelijk van het lichaamsdeel. Daarom wordt de wol zo geschoren dat ze kan worden gesorteerd op lengte, kroezing, kwaliteit en kleur.

Vervolgens wordt het haar gewassen, gekaard of gekamd en naar behoefte gebleekt of geverfd. In de spinnerij worden de vezels tot garen gesponnen. En daaruit ontstaat uiteindelijk het gewenste product.

Waaraan kunnen producten van scheerwol worden herkend?

Let op het etiket met de materiaalinformatie. Textielfabrikanten zijn verplicht de samenstelling van alle voor het product gebruikte textielvezels en het aandeel van alle niet uit textiel bestaande delen van dierlijke oorsprong te vermelden. De materiaalaanduiding “zuivere scheerwol” geeft aan dat het product gemaakt is van 100 procent zuivere, onbehandelde vezels van levende schapen.

Met het “wolkeurmerk” of Woolmark-keurmerk wil de Woolmark Company een uniforme wereldwijde norm vaststellen voor kwaliteitsproducten van zuivere merinowol. Het door Australische wolproducenten geïnitieerde keurmerk zegt echter weinig over de duurzaamheidsgraad van de wol.

Dierproefvrije wol is te herkennen aan het g.b.v.-keurmerk. De Responsible Wool Standard (RWS) is betrekkelijk nieuw.

Hoe verzorg je scheerwol?

Wol is vuilafstotend, absorbeert nauwelijks geuren en is nagenoeg kreukvrij. Een kleine verontreiniging kan gewoon worden uitgeborsteld. Een vlek kan het beste direct met een beetje azijnwater worden verwijderd. Bij hardnekkige vlekken behandelen met kernzeep. Indien nodig kun je het textiel ook, bij voorkeur met de hand, wassen in lauwwarm water met een wolwasmiddel. De watertemperatuur bij het spoelen moet echter dezelfde zijn als bij het wassen. Gebruik nooit warm of koud water, wring het niet uit en hang het niet nat op een kleerhanger! Knijp het water er voorzichtig uit, trek het textiel voorzichtig in vorm en laat het liggend op een droogrek drogen. Als er toch een luchtje aan zit, is het meestal voldoende om het kledingstuk aan een hanger in de frisse lucht te hangen. Berg het goed op, want motten houden ook van wol.